برنج یکی از مواد غذایی محبوب سراسر جهان است که مصرف آن به حداقل 8000 سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد، از همین رو به جرأت میتوانیم بگوییم که برنج یکی از پایه‌های اصلی تغذیه مردم دنیا را تشکیل می‌دهد.
به دلیل عدم امکان کاشت برنج به‌صورت ماهیانه و فصلی بودن آن از گذشته تابه‌حال، نحوه نگهداری برنج در طولانی‌مدت از دغدغه‌های مردم بوده است.
امکان نگهداری برنج برای بیش از 20 سال به صورت نگهداری در حالت منجمد وجود دارد، اما یقیناً امروزه محلی با ویژگی سردخانه در منازل جهت نگهداری برنج وجود ندارد و در واقع فرز محل مناسبی برای نگهداری مواد غذایی مانند گوشت و سبزیجات محسوب می‌شود.
برنج یکی از مهم‌ترین غلات ایرانیان است، بطوریکه یکی از مواد اصلی غذای روزانه ایرانیان را تشکیل داده است و در واقع بدون آن وعده غذایی معنایی ندارد.
اما مسأله مهمی که در این مقاله قصد داریم بپردازیم، شیوه نگهداری برنج است؛ زیرا برنج هیچگونه مواد نگهدارنده‌ای ندارد و در صورتی که به‌صورت اصولی نگهداری نشود، امکان تکثیر آفت، از دست دادن عطر، طعم و کیفیت اولیه را دارد.
یکی از موارد روش نگهداری از برنج که عموما انجام می‌شود انباشتن آن در آشپزخانه، انبار یا مواردی از این قبیل است.
پیش از اینکه به روش‌های نگهداری برنج در مقاله بپردازیم، لازم است بدانیم هر نوع برنج را به چه میزان زمان میتوانیم نگهداری کنیم.
در صورت نگهداری اصولی برنج، امکان دوام برنج سفید به بیش از 30 سال می‌رسد، اما برنج‌های رنگی مانند قهوه‌ای، سیاه و بنفش، به دلیل اینکه پوسته آنها یعنی سبوس جدا نشده و حاوی روغن است، امکان اکسید شدن بسیار بیشتری نسبت به سایر برنج‌ها دارند و تنها قابلیت نگهداری برای 18 ماه را دارند.
برنج سفید مانند انواع برنج ایرانی، برنج هندی، برنج باسماتی، برنج ژاپنی فاقد چربی هستند، به همین دلیل امکان نگهداری برنج با رعایت سه ویژگی مهم امکان‌پذیر است:
- درجه حرارت محل نگهداری برنج
- رطوبت انبار برنج
- اکسیژن انباشته شده برنج
بهترین روش برای نگهداری برنج
به جهت نگهداری طولانی‌مدت برنج نیازمند توجه به چند نکته است برای مثال شما نمی‌‌توانید با نگهداری آن در آشپزخانه انتظار داشته باشید که برنج فاسد نشود. اگر قصد دارید که در دراز مدت از برنج استفاده کنید، به طور قطع باید با طرز نگهداری برنج به مدت طولانی آشنا شوید.
فضای مناسب نگهداری برنج
یکی از موارد مهم شرایط نگهداری برنج است که می‌بایست محل آن خشک و خنک باشد، بدین معنا که گرما و رطوبت نداشته باشد. در صورت وجود رطوبت در انبار نگهداری برنج، موجب پیدایش شپش در برنج یا به اصطلاح جوجو زدن برنج می‌شود.
در صورت نگهداری برنج در انبار باید در نظر داشته باشید که اگر در ظروف درب بسته و گرم نگهداری شود، محیطی کاملاً مناسب برای تولید آفات و حشرات را ساخته‌اید، زیرا در اثر گرما برنج اصطلاحاً عرق می‌کند و محیط مرطوب فضایی مناسب جهت رشد حشرات و آفات را پدید می‌آورد.
حشرات مضر برنج
همان‌طور که در مطلب قبلی به حشرات و آفات برنج اشاره شد، علاوه بر گرما می‌بایست موضوع گردش هوا را نیز در نظر بگیرید، برنج برخلاف سایر مواد غذایی به تهویه هوا نیاز دارد.
جذب کننده اکسیژن در بسته برنج
یکی از مواردی که به جهت نگهداری برنج خشک در طولانی مدت استفاده می‌شود، قرص جذب اکسیژن است.
بسته قرص جذب اکسیژن دارای ویتامین سی و ذرات آهن است که در زمان تماس با اکسیژن آن را به خود جذب می‌کند. استفاده از این قرص باعث جلوگیری از رشد هرگونه قارچ و فاسد شدن محصول می‌شود و همچنین ابزاری مناسب برای نگهداری برنج در دمای بیش از 20 درجه است.
ضدعفونی و پاک‌سازی
پاکیزه بودن محل نگهداری برنج، یکی از مهم‌ترین اصول شیوه نگهداری برنج است، زیرا برنج جاذب قوی اکسیژن می‌باشد، به‌خصوص اگر آن را در محیطی مهروموم شده قرار دهید.
فاصله از زمین و دیوار
کیسه برنج را در ارتفاع بیش‌تر از 20 سانت از سطح زمین قرار دهید، زیرا علاوه بر جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل محفظه نگهداری برنج، باعث پیشگیری از دسترسی هرگونه موجود زنده مانند موش، سوسک و غیره می‌شود.
به‌عنوان مثال با قرار گرفتن کیسه برنج در قفسه‌های مشبک، علاوه بر اینکه امکان جریان هوا دارد، با ارتفاع مناسبی از سطح زمین قرار می‌گیرد. ضمن اینکه کیسه برنج نباید به دیواره نزدیک باشد و حداقل باید فاصله 5 سانتی متری رعایت شود، این موضوع باعث می‌شود جریان هوا به درستی شکل بگیرد و از تشکیل رطوبت جلوگیری کند.
مواد طبیعی در کیسه برنج
برای جلوگیری از حشره زدن برنج، امکان استفاده از چند مورد طبیعی جهت نگهداری طولانی مدت برنج بسیار مناسب است که شامل موارد زیر می‌شود:
- حبه سیر
- فلفل تند
- برگ گردو
- میخک
- پوست گردو
- نمک
- زنجبیل
بهترین ظرف برای نگهداری برنج
یکی از مواردی که می‌بایست در نگهداری برنج خشک رعایت شود، ظرف مورد استفاده جهت حفظ طولانی مدت برنج است. ظرف نگهداری برنج می‌بایست دریچه‌ای مناسب جهت خروج مقدار برنج مورد نیاز داشته باشد و دربی غیر قابل نفوذ داشته باشد.
به طور معمول ظروف برنج مورد استفاده در آشپزخانه از پلاستیک تهیه شده‌اند، باید توجه داشته باشید که از مواد دست دوم ساخته نشده باشند یکی از نشانه‌های مواد دست دوم پلاستیک بوی بد آن است که این موضوع می‌تواند تأثیر مستقیم در عطر و بوی برنج داشته باشد.
ظروف نگهداری برنج شیشه‌ای و فلزی که دارای روکش لعابی می‌باشند، جزو گزینه‌های مناسب جهت نگهداری برنج خام در آشپزخانه هستند.
کیسه پارچه‌ای، یکی دیگر از بهترین موارد جهت نگهداری برنج است، این کیسه می‌بایست از جنس نخ طبیعی و بدون ذره‌ای از پلاستیک باشد. زیرا پلاستیک قابلیت جذب رطوبت و گرما را دارد که یکی از اصلی‌ترین موارد جهت کاهش کیفیت و آسیب رساندن به برنج است.
ظرف شیشه‌ای
یکی از موارد مناسب نگهداری برنج، ظرف شیشه‌ای می‌باشد، زیرا بر خلاف کیسه پلاستیکی بر مزه و عطر برنج متأثر نمی‌باشد.
چنانچه قصد استفاده از ظرف شیشه‌ای جهت نگهداری برنج داشتید، می‌بایست مواردی همچون مات بودن شیشه را رعایت کنید و علاوه بر آن شیشه برنج را باید به‌دوراز تابش نور نگهداری کنید، زیرا همان‌طور که قبلاً در مقاله به آن اشاره کرده‌ایم یکی از عوامل خراب شدن برنج نور خورشید می‌باشد.
طرز نگهداری برنج به مدت طولانی
به طور طبیعی تمامی افراد با انواع طرز نگهداری برنج آشنا نیستند، امروزه این موضوع با افزایش قیمت برنج ایرانی به یکی از معضلات مردم به جهت استفاده صحیح و دقیق برنج شده است و همه به دنبال نحوه صحیح نگهداری برنج می‌باشند. در ادامه به چندین روش متداول برنج خام و خیس خورده می‌پردازیم.
نگهداری برنج در فریزر
جهت نگهداری برنج در یخچال و فریزر، می‌بایست آن را در درون کیسه پلاستیک مانند زیپ کیپ قرار دهید. در نظر داشته باشید که باید هوای درون پلاستیک تا حد امکان تخلیه شود. در روش نگهداری برنج در کیسه پلاستیکی توصیه شده است که هرچه زودتر برنج مصرف شود بهتر است اما قابلیت نگهداری طولانی مدت را دارد.
نگهداری برنج پخته شده در یخچال
نگهداری برنج در یخچال می‌بایست در درون ظرفی درب‌دار باشد، در غیر این صورت امکان فاسد شدن برنج به‌وسیله تماس با سایر موادغذایی وجود دارد.
برنج می‌بایست در طبقه‌ای از یخچال گیرد که هیچگونه موادغذایی خام مانند میوه، سبزی، تخم‌مرغ و … وجود ندارد. توجه داشته باشی پس از نگهداری در یخچال اگر متوجه شدید برنج سفت، بوی غیرطبیعی یا سطحی لزج دارد از مصرف آن خودداری کنید.
نگهداری برنج خام در بطری نوشابه
شاید به نظر برسد نحوه صحیح نگهداری برنج در بطری نوشابه روشی مناسب باشد، اما همان‌طور که می‌دانید بطری حجم گنجایش محدودی دارد، به همین علت مورد مناسبی برای نگهداری مقادیر زیادی از برنج نمی‌باشد.
اما بطری به دلیل محکم شدن کامل بطری به‌وسیله درب بر روی آن محلی بسیار مناسب جهت جلوگیری از نفوذ هوا و رطوبت است.
برای کاهش هوای درون بطری می‌توانید پس از اضافه کردن هر بار برنج در درون بطری، به آن چند ضربه بزنید، این کار موجب می‌شود هوای اضافی درون بطری مابین برنج به خارج بطری منتقل شده و علاوه بر ایجاد فضای اضافی باعث جلوگیری از خراب شدن برنج شود.
علت نگهداری برنج در بالکن چیست؟
امروزه افراد زیادی نسبت به خرید برنج به مقادیر زیاد اقدام می‌کنند، این موضوع با توجه به اینکه اکثر افراد ساکن آپارتمان هستند، به طور قطع اقدام به نگهداری برنج در بالکن یا تراس به علت وجود هوای مناسب می‌کنند.
اما باید بدانید که نگهداری برنج در بالکن نیاز به رعایت چندین نکته دارد که بعضی از موارد آن عبارت‌اند از:
همان‌طور که از ابتدا مقاله به آن اشاره داشته‌ایم می‌بایست برنج در درون یک کیسه یا ظرف مناسب قرار بگیرد که به انواع ظرف و کیسه مناسب نگهداری برنج در ابتدای مقاله اشاره شده است.
قسمتی از بالکن را باید جهت نگهداری برنج در نظر بگیرید که به‌دوراز تابش نور و خورشید است، زیرا نور و گرما دشمن برنج هستند. با نصب قفسه یا کمد می‌توانید محلی مناسب جهت نگهداری و حفظ برنج بسازید.
مکان مورد نظر نباید مستعد رطوبت باشد، زیرا همان‌طور که بارها اشاره شد، رطوبت باعث ایجاد آفت، قارچ و حشراتی موذی می‌شود، در نتیجه محل قرارگیری برنج می‌بایست از سطح زمین، آسفالت، سیمان فاصله‌ای بیش از 25 سانت داشته باشد زیرا ممکن است در بالکن نشتی آب و مشکلاتی از این قبیل رخ بدهد و رطوبت ایجاد شده موجب خراب شدن برنج شود.
شیوه نگهداری برنج در کیسه پلاستیکی
در نهایت اگر به دنبال نگهداری برنج در کیسه پلاستیکی می‌باشید، باید بگوییم که این نوع بسته‌بندی از نفوذ هرگونه حشره و رطوبت جلوگیری نمی‌کند، بلکه حشرات می‌توانند به راحتی سطح کیسه را جویده و سوراخ نمایند که در نهایت برنج خراب می‌شود. بهترین شیوه نگهداری برنج در کیسه کنفی، پارچه‌ای می‌باشد.
همین‌طور باوری غلط جهت نگهداری برنج در کیسه زباله وجود دارد که باید بگوییم باوری کاملاً غلط است و آن را فراموش کنید.
زیرا چنین مواردی علاوه بر ساخت از مواد شیمیایی نامرغوب، پلاستیک دست دوم، در برابر گرما نیز بسیار آسیب پذیر هستند. توجه داشته باشید که ساختار کیسه زباله به گونه‌ای است که در صورت عدم بازیافت آن، به محیط زیست نیز آسیب می‌رساند.
